Adaptacja dziecka w przedszkolu

„Wszystkiego, co naprawdę powinienem wiedzieć,

nauczyłem się w przedszkolu”

Robert Fulghum

 

Przedszkole, to miejsce, w którym dziecko rozwija swoje umiejętności, nabywa ważne kompetencje. Przedszkole ma wpływ na:

• rozwój społeczny,
• rozwój intelektualny,
• rozwój emocjonalny,
• rozwój ruchowy.

Dzieci trzyletnie znajdują się w pierwszej fazie okresu przedszkolnego, w którym dokonują się dynamiczne i intensywne przemiany rozwojowe.

Moment, w którym dziecko przekracza próg przedszkola jest niezwykle ważnym wydarzeniem w życiu całej rodziny. Proces przystosowania do zachodzących w życiu zmian nazywamy adaptacją. Adaptacja, czyli przystosowanie dziecka do środowiska przedszkolnego jest procesem długotrwałym, złożonym i wielostronnym. Dziecko w tym czasie potrzebuje dużo czasu, zrozumienia i cierpliwości zarówno od rodziców jak i nauczycieli, aby móc przystosować się do nowej dla niego sytuacji. Moment pójścia do przedszkola jest bardzo ważnym wydarzeniem. Dzieci otoczone dotychczas troską i uwagą rodziny nagle znajduje się w miejscu, gdzie wszystko jest obce, inne: przedmioty, osoby, rytm dnia. Niektóre dzieci są wówczas zaciekawione, inne są niespokojne, niepewne, boją się zostać same bez rodziców. Ich poczucie bezpieczeństwa zostaje zachwiane.

Przyjście do przedszkola, to przełom w życiu dziecka i oznacza konieczność przystosowania się do zmian w wielu aspektach, są to:

• przezwyciężenie naturalnego stresu adaptacyjnego,
• pierwsze dłuższe rozstanie z rodzicami i domem,
• pokonanie niepewności przed nieznanym,
• podporządkowanie się regułom obowiązującym w przedszkolu,
• poznanie nowych, dorosłych osób, które będą się nim opiekować,
• przebywanie w grupie rówieśników.

Najlepszym wsparciem ze strony rodziców jest: stanowczość, zdecydowanie i wiara, że dziecko poradzi sobie w nowych warunkach.     

Poradnik dla rodziców, których dzieci rozpoczną uczęszczanie do przedszkola.

• przygotuj dziecko: starajmy się przedstawić dziecku pozytywny obraz przedszkola,
• jakiś czas wcześniej wytłumacz dziecku, dlaczego będzie chodzić do przedszkola,
• warto uczestniczyć w spotkaniach adaptacyjnych w przedszkolu, będzie, to świetna okazja do wspólnej zabawy,
• mów językiem pozytywów: życz dziecku dobrej zabawy w przedszkolu, miłego dnia,
• unikaj komunikatów, które budują strach : “Nie bój się”, “Przykro mi, ale muszę iść”,
• staraj się przenieść na dziecko entuzjazm, pozytywne emocje, radość,
• dotrzymuj umów, nie oszukuj: nie uciekaj, gdy coś odwróci uwagę dziecka, nie oszukuj: “Pójdę do samochodu i zaraz wracam” – dziecko Ci ufa, dzięki temu, czuje się bezpiecznie – niech tak zostanie,
• wdrażaj do przestrzegania umów i zasad,
• pozwalaj oraz zachęcaj dziecko do samodzielności, do korzystania z toalety, samodzielnego mycia rąk, czy próby ubierania się,
• buduj rutynę poranną: dzięki temu unikniecie wielu stresów, dziecko będzie wiedziało co zaraz nastąpi i będzie lepiej emocjonalnie przygotowane, możecie np. żegnać się zawsze w ten sam sposób,
• daj dziecku “kawałek domu” – dzięki ulubionej zabawce dziecko poczuje się lepiej,
• pozbądź się swoich obaw – w razie wątpliwości zadawaj pytania nauczycielom, bądź gotowy do współpracy z przedszkolem. 

Czego rodzic nie powinien robić?

• Straszyć dziecka przedszkolem!
• Okazywać zdenerwowania z powodu pójścia dziecka do przedszkola.
• Reagować zirytowaniem na płacz i smutek dziecka.
• Budzić dziecko na tak zwaną ostatnią chwilę.
• Przeciągać pożegnania w szatni.
• Mówić nieprawdy, np. odbierzemy Ciebie przed leżakowaniem.
• Zabierać dziecko do domu jeżeli płacze- za drugim razem będzie jeszcze trudniej.
• Zaglądać do sali po pożegnaniu, aby sprawdzić czy dziecko się bawi.
• Pozostawać z dzieckiem w sali na dłużej, gdyż innym dzieciom będzie przykro. One też tęsknią za rodzicami.
• Wymuszać na dziecku, aby zaraz po przyjściu do domu opowiadało jak było w przedszkolu.

Jak powinno wyglądać rozstanie z dzieckiem?

Sam moment rozstania jest trudny zarówno dla dziecka jak i rodzica. Pamiętajmy, iż atmosfera powinna być przyjazna i miła, a sam moment rozstania przebiegł szybko i sprawnie.

1. Krótkie pożegnanie. Długie rozmowy, całusy, uściski, niekończące się przybijanie piątek utrudnia dziecku i rodzicowi rozstanie.
2. Mów prawdę. Powiedz dziecku, że nadszedł czas rozstania i wrócisz „po obiedzie”. Dobrze, żebyś określiła dziecku orientacyjny czas powrotu.
3. Miłe komunikaty. Nie stosuj nigdy stwierdzenia „nie bój się”, bo uświadamiasz swojemu dziecku, że jest coś czego mógłby się bać. Zamiast tego powiedz „Miłej zabawy”, „Na pewno dzień Ci minie przyjemnie”. Pamiętaj o uśmiechu i ciepłym głosie, który pomoże twojemu dziecku nabrać pewności siebie, że „w przedszkolu jest fajnie”.
4. Cierpliwość. Okres adaptacji może przebiegać długo. Pamiętaj, że wiele zależy od Ciebie, nauczyciela i dziecka. Warto, abyś była wrażliwa na emocje dziecka. Krzyk i negatywne emocje z Twojej strony pogorszą sytuację.

Należy pamiętać, że każde dziecko przechodzi proces adaptacji w swoim tempie i na swój sposób. Rolą rodzica jest wsparcie i towarzyszenie dziecku w tym intensywnym czasie oraz pomoc w tworzeniu obrazu przedszkola jako bezpiecznego miejsca, gdzie dziecko może czuć się spokojne i swobodne. Być może wszystkie, te trudności nie będą miały miejsca. Tego Państwu i Waszym pociechom życzę.

Mam nadzieję, że zawarte w tekstach rady pomogą przejść przez ten proces łagodniej i pomogą każdemu maluchowi zaadaptować się w nowym miejscu. Powodzenia!

 

Bibliografia:

• Gęzikiewicz, L. Szabelska, Witamy trzylatki, [w:] Wychowanie w przedszkolu, nr 6/2004
• Lubowiecka, Przystosowanie psychospołeczne dziecka do przedszkola, WsiP, Warszawa 2000
• Góral, Dojrzałość przedszkolna [w:] Bliżej Przedszkola wychowanie i edukacja, nr 6.93, czerwiec 2009
• Lubowiecka J, Przystosowanie psychospołeczne dziecka do przedszkola, WSiP, Warszawa 2000
• Matczak A, :Zarys psychologii rozwoju dziecka, Żak, Warszawa 2003
• Żebowska M, Psychologia rozwojowa dzieci i młodzieży, PWN, Waszawa

Anna Wdowczyk, pedagog