Percepcja wzrokowa to zdolność rozpoznawania i różnicowania bodźców wzrokowych, znajdujących się w polu widzenia. Percepcja i pamięć wzrokowa są bardzo ważne, gdyż występują w większości działań ludzkich. Według badań najbardziej intensywny rozwój percepcji wzrokowej przypada na okres od 3,6 do 7,6 roku życia dziecka.
Percepcja wzrokowa jest zatem bardzo ważną zdolnością do rozpoznawania i różnicowania bodźców wzrokowych oraz do ich interpretowania przez odniesienie się do wcześniejszych doświadczeń.
Natomiast pamięć wzrokowa jest zdolnością do utrwalania i przypominania informacji wizualnej (zapamiętywania spostrzeżeń wzrokowych) i dzięki temu przyswajania wiedzy.
Percepcja wzrokowa to:
- zdolność do różnicowania kształtów, do ich zapamiętywania i odtwarzania na podstawie wzoru lub z pamięci,
- spostrzeganie figury i tła (to zdolność wyodrębniania centralnej części pola spostrzeżeniowego spośród całości jego elementów),
- stałość spostrzegania (czyli zdolność dostrzegania obiektu jako posiadającego stałe właściwości- kształt, wielkość),
- spostrzeganie położenia przedmiotów w przestrzeni (czyli dostrzeganie relacji przestrzennych zachodzących pomiędzy obiektem, a obserwatorem).
Funkcja wzrokowa obejmuje:
- analizę wzrokową czyli umiejętność wyodrębniania pojedynczego elementu z całości,
- syntezę wzrokową czyli zdolność do składania podanych elementów w całość,
- spostrzegawczość wzrokową czyli umiejętność wyszukiwania braków lub różnic,
- pamięć wzrokową czyli zdolność do zapamiętywania obserwowanego materiału,
- koordynację wzrokowo – ruchową czyli umiejętność wykonywania czynności ruchowych pod kontrolą wzroku.
Percepcję wzrokową powinniśmy stymulować jak najwcześniej, im więcej ćwiczeń w tym zakresie tym mniejsze ryzyko powstawania deficytów rozwojowych.
Symptomów, które mogą wskazywać na trudności w zakresie percepcji wzrokowej w wieku przedszkolnym:
- niechęć do wszelkiego rodzaju układanek i historyjek obrazkowych;
- niechętnie układa konstrukcje z klocków wg wzoru;
- trudności z zapamiętywaniem kształtów liter i cyfr;
- niechętnie rozwiązuje zadania polegające na szukaniu różnic między obrazkami;
- nieprawidłowo tworzy kompozycje według wzoru, a jego rysunki są ubogie w szczegół;,
- ma trudności z odtwarzaniem szlaczków i figur geometrycznych;
- ma słabo rozwiniętą koordynację wzrokowo-ruchową: są trudności podczas ubierania się, wycinania, naklejania, rysowania, niezręcznie zachowują się podczas gier ruchowych ( chwytanie i łapanie piłki, rzucanie do celu)
Poniżej przedstawiam propozycję ćwiczeń, które pomogą dziecku rozwijać percepcję wzrokową i doskonalić już nabyte umiejętności w tym zakresie:
- wyszukiwanie identycznych przedmiotów na obrazku,
- łączenie kropek wg wzoru,
- kolorowanie wg wzoru,
- wyszukiwanie elementów na dwóch obrazkach różniących się pewnymi szczegółami,
- układanie w całość pociętych obrazków, plakatów, widokówek,
- układanie puzzli,
- labirynty,
- domino,
- wyszukiwanie elementów, z których zbudowany jest dany przedmiot, figura geometryczna, kolorowanie tych elementów,
- nawlekanie, przekładanie, budowanie z klocków,
- kalkowanie, rysowanie po śladzie,
- odtwarzanie wzorów z koralików,
- wskazywanie przedmiotów na obrazku,
- określanie stosunków między przedmiotami (na lewo, na prawo, w górze, ponad, obok itp.),
- rozpoznawanie liter podobnych pod względem kształtu i różnicowanie ich,
- odrysowywanie przez pergamin od prostych kształtów do bardziej skomplikowanych aż do kopiowania rysunków z coraz większą ilością elementów,
- obrysowywanie konturów figur, liter – zamalowywanie, zakreskowywanie,
- przerysowanie prostych figur i kształtów.
A.Wdowczyk, pedagog
