“Dziecko ma prawo być sobą. Ma prawo do popełniania błędów. Ma prawo do posiadania własnego zdania. Ma prawo do szacunku. Nie ma dzieci – są ludzie.”
Janusz Korczak
Wielkim przyjacielem dzieci oraz prekursorem walki o prawa dziecka był Janusz Korczak – polski pedagog. Janusz Korczak nieustannie walczył o dobro, sprawiedliwość i ochronę praw dziecka. Walka o potrzeby dzieci wypełniała całe jego życie. Aktywnie uczestnicząc w życiu dzieci oraz obserwując ich rozwój, apelował do wychowawców i rodziców, aby respektowali ich prawa. Był twórcą katalogu, który prawdopodobnie dał podwaliny do stworzenia konwencji o prawach dziecka – najważniejszego dokumentu międzynarodowego, chroniącego dobro najmłodszych, uchwalonego przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych w 1989 roku. Konwencja gwarantuje i ustanawia minimalne standardy ochrony praw dzieci we wszystkich dziedzinach. Wiersz Marcina Brykczyńskiego mówi o kilku podstawowych prawach dziecka, w myśl powiedzenia Janusza Korczaka, że ,, Nie ma dzieci – są ludzie”. Każdemu dziecku przysługują prawa dziecka, tak jak każdemu dorosłemu – prawa człowieka. Prawa dziecka są więc naturalną konsekwencją praw człowieka. Praw tych nikt nie może dziecko pozbawić.
„O Prawach Dziecka” – wiersz.
Niech się wreszcie każdy dowie
I rozpowie w świecie całym,
Że dziecko to także człowiek,
Tyle, że jeszcze mały.
Dlatego ludzie uczeni,
Którym za to należą się brawa,
Chcąc wielu dzieci los odmienić,
Stworzyli dla Was mądre prawa.
Więc je na co dzień i od święta
Spróbujcie dobrze zapamiętać:
Nikt mnie siłą nie ma prawa zmuszać do niczego,
A szczególnie do zrobienia czegoś niedobrego.
Mogę uczyć się wszystkiego, co mnie zaciekawi
I mam prawo sam wybierać, z kim się będę bawić.
Nikt nie może mnie poniżać, krzywdzić, bić, wyzywać,
I każdego mogę zawsze na ratunek wzywać.
Jeśli mama albo tata już nie mieszka z nami,
Nikt nie może mi zabronić spotkać ich czasami.
Nikt nie może moich listów czytać bez pytania,
Mam też prawo do tajemnic i własnego zdania.
Mogę żądać, żeby każdy uznał moje prawa,
A gdy różnię się od innych, to jest moja sprawa.
Tak się tu w wiersze poukładały
Prawa dla dzieci na całym świecie,
Byście w potrzebie z nich korzystały
Najlepiej, jak umiecie.
Prawa Dziecka wg Janusza Korczaka:
• prawo do radości
• prawo do wyrażania swoich myśli i uczuć
• prawo do szacunku
• prawo do nauki przez zabawę i bycie sobą
• prawo do niepowodzeń i łez
• prawo do własności
• prawo do bycia sobą
• prawo do niewiedzy
• prawo do upadków
• prawo do tajemnicy
Prośba Dziecka (Janusz Korczak):
• Nie psuj mnie. Dobrze wiem, że nie powinienem mieć tego wszystkiego, czego się domagam. To tylko próba sił z mojej strony.
• Nie bój się stanowczości. Właśnie tego potrzebuję – poczucia bezpieczeństwa.
• Nie bagatelizuj moich złych nawyków. Tylko Ty możesz pomóc mi zwalczyć zło, póki jest to jeszcze w ogóle możliwe.
• Nie rób ze mnie większego dziecka, niż jestem. To sprawia, że przyjmuję postawę głupio dorosłą.
• Nie zwracaj mi uwagi przy innych ludziach, jeśli nie jest to absolutnie konieczne. O wiele bardziej przejmuję się tym, co mówisz, jeśli rozmawiamy w cztery oczy.
• Nie chroń mnie przed konsekwencjami. Czasami dobrze jest nauczyć się rzeczy bolesnych i nieprzyjemnych.
• Nie wmawiaj mi, że błędy, które popełniam, są grzechem. To zagraża mojemu poczuciu wartości.
• Nie przejmuj się za bardzo, gdy mówię, że Cię nienawidzę. To nie Ty jesteś moim wrogiem, lecz Twoja miażdżąca przewaga!
• Nie zwracaj zbytniej uwagi na moje drobne dolegliwości. Czasami wykorzystuję je, by przyciągnąć Twoją uwagę.
• Nie zrzędź. W przeciwnym razie muszę się przed Tobą bronić i robię się głuchy.
• Nie dawaj mi obietnic bez pokrycia. Czuję się przeraźliwie tłamszony, kiedy nic z tego wszystkiego nie wychodzi.
• Nie zapominaj, że jeszcze trudno mi jest precyzyjnie wyrazić myśli. To dlatego nie zawsze się rozumiemy.
• Nie sprawdzaj z uporem maniaka mojej uczciwości. Zbyt łatwo strach zmusza mnie do kłamstwa.
• Nie bądź niekonsekwentny. To mnie ogłupia i wtedy tracę całą moją wiarę w Ciebie.
• Nie odtrącaj mnie, gdy dręczę Cię pytaniami. Może się wkrótce okazać, że zamiast prosić Cię o wyjaśnienia, poszukam ich gdzie indziej.
• Nie wmawiaj mi, że moje lęki są głupie. One po prostu są.
• Nie rób z siebie nieskazitelnego ideału. Prawda na Twój temat byłaby w przyszłości nie do zniesienia. Nie wyobrażaj sobie, iż przepraszając mnie stracisz autorytet. Za uczciwą grę umiem podziękować miłością, o jakiej nawet Ci się nie śniło.
• Nie zapominaj, że uwielbiam wszelkiego rodzaju eksperymenty. To po prostu mój sposób na życie, więc przymknij na to oczy.
• Nie bądź ślepy i przyznaj, że ja też rosnę. Wiem, jak trudno dotrzymać mi kroku w tym galopie, ale zrób, co możesz, żeby nam się to udało.
• Nie bój się miłości. Nigdy.
Prawa dziecka, jak i człowieka, to najbardziej elementarne i przynależne każdej jednostce ludzkiej z racji urodzenia prawa. W Polsce Konstytucja RP, Konwencja o Prawach Dziecka oraz Ustawa o Rzeczniku Praw Dziecka stanowią najważniejsze odnoszące się do dziecka stanowione akty prawne. Niestety na całym świecie wciąż dochodzi do ich łamania. Bardzo istotne jest, aby od najmłodszych lat poznawać te prawa, by mieć ich pełną świadomość i potrafić reagować, gdy dochodzi do ich naruszania. Radość i szczęście dzieci, to największy skarb dorosłych.
Anna Wdowczyk, pedagog