Nieśmiałość u dziecka

NIEŚMIAŁOŚĆ U DZIECKA

,,Mów dziecku, że jest dobre, że może, że potrafi…”

Janusz Korczak

W dzisiejszych czasach problem nieśmiałości niepokoi. Rośnie populacja dzieci nieśmiałych, które nie potrafią radzić sobie w kontaktach międzyludzkich. Obok dzieci, które z dużą łatwością nawiązują szybko kontakty społeczne w grupie przedszkolnej, spotykamy również takie, których zachowanie ulega widocznej dezorganizacji. Są to dzieci nieśmiałe.

Nieśmiałość definiowana jest jako zahamowanie i skrępowanie w kontaktach międzyludzkich. Osoby nieśmiałe chcą się kontaktować z innymi ludźmi, jednak ich wewnętrzna nieśmiałość ich blokuje. Nieśmiałość może przejawiać się w różnych sferach, utrudniać życie i zwykłe społeczne interakcje. Istnieje teoria mówiąca o tym, że osoby nieśmiałe nie przyswoiły sobie umiejętności społecznych niezbędnych w kontakcie z innymi. Psycholodzy społeczni, tacy jak Philip Zimbardo, sugerują, że początkiem jest zwykła etykieta „nieśmiały”.  Wg D. Boreckiej – Biernat, nieśmiałość, to „unikanie społecznych interakcji i obniżenie poziomu sprawności działania jednostki w obecności innych osób”. Nieśmiałość, to cecha, która może przybrać różny stopień nasilenia. Jedne dzieci po prostu potrzebują więcej czasu na oswojenie się z nowym otoczeniem, dla innych bycie wśród nowych osób powoduje paraliżujący strach. Rodzice są bardzo ważnym środowiskiem wsparcia w rozwoju dziecka. Swoim nieustannym, wieloletnim oddziaływaniem, rodzina kształtuje charakter, osobowość i system motywacji u dzieci.

Najczęstsze objawy nieśmiałości u dzieci?

• Brak umiejętności utrzymania kontaktu wzrokowego z innymi, chowanie się za rodzicami.
• Unikanie sytuacji, które mogą prowadzić do niepowodzeń.
• Zamykanie się w sobie, odczuwanie niepokoju i lęku.
• Brak inicjatywy, izolacja społeczna, stanie na uboczu.
• Lęk przed krytyką, poczucie niższości.

Dziecko nieśmiałe w grupie przedszkolnej:

• – nie nawiązuje kontaktów z rówieśnikami w grupie i w przedszkolu,
• – lubi przebywać i bawić się sam lub z wyimaginowanymi kolegami,
• – rzadko ukazuje swoje uczucia, w większości są one negatywne,
• – ma mało wyrazistą mimikę, rzadko się śmieje,
• – ma trudności z wyrażeniem tego co myśli i czuje.

Dziecko nieśmiałe ma wybiórcze zapamiętywanie: z wycieczki zapamięta tylko tę rzecz, która się nie udała albo własne negatywne odczucia, przy czym inni mogą mieć na temat tej samej sytuacji zupełnie inne zdanie, albo nawet jej nie zauważyć. Nieśmiałe dziecko ocenia siebie bardzo negatywnie, z góry zakłada, że coś mu nie wyjdzie. Praca nad sukcesami dziecka nieśmiałego powinna być systemowa. Dzieci nieśmiałe bardzo pragną kontaktów z rówieśnikami, więc mają dużą motywację, żeby coś zmienić. Warto, aby rodzice nieśmiałe dziecko wspierali  i budowali w nim silne poczucie własnej wartości. Do wychowania podchodź tak, jak do dbania o delikatną roślinę. Zapewnij dobre warunki, zasilaj, wzmacniaj. Dobrze traktowane z czasem wzrośnie i rozkwitnie, będzie miało mocne korzenie i da sobie radę w życiu.
 Jak rodzice mogą pomóc nieśmiałemu dziecku?

Pomoc nieśmiałemu dziecku jest to trudne zadanie dla rodziców. Należy dobrać odpowiednie działania, których celem jest zmniejszenie przeżywania silnych emocji oraz tych, które mają zachęcić dziecko do podejmowania nowych wyzwań i uczeniu się nowych zachowań społecznych. Nie traktuj nieśmiałości jako czegoś, co określa dziecko i jest jego jedyną cechą. Twoje nieśmiałe dziecko może być niezwykle kreatywne, pomysłowe, wrażliwe, empatyczne. Zastosuj w codziennym życiu kilka konkretnych zasad, które pomogą przełamać wstydliwość twego dziecka:

1. Kochaj i doceniaj swoje dziecko, pomimo tego, że nie zawsze spełnia Twoje oczekiwania. Nie porównuj go z innymi. Codziennie okazuj dziecku, że je kochasz bezwarunkowo, dlatego, że jest.
2. Wspieraj samodzielność dziecka, a nie wyręczaj go!
3. Nie zawstydzaj swojego dziecka z powodu tego, że jest nieśmiałe, ani z żadnego innego powodu. Nie zakładaj, że twoje dziecko czegoś nie zrobi, bo jest nieśmiałe.
4. Rozmawiaj z dzieckiem o tym, co stanowi dla niego kłopot. Postaraj się jak najdokładniej dowiedzieć czego się obawia. Pytaj bardzo konkretnie.
5. Zaproś dziecko do pomocy w domu przy drobnych pracach. Po wykonanej czynności pochwal malucha. W ten sposób zyska więcej wiary w siebie. Korzystnie wpływa mówienie o sukcesach naszego dziecka w sposób dokonany, czyli: Dostałeś… Wygrałeś… Zrobiłeś… Nauczyłeś się…
6. Słuchaj swojego dziecka. Ucz dziecko, że z obawami można sobie radzić na wiele sposobów, nie tylko przez unikanie tego, czego się boimy.
7. Rozmawiaj z dzieckiem o emocjach. Częstą podłożem nieśmiałości u dzieci są trudności w radzeniu sobie z emocjami.
8. Muzyka i sztuka, zabieraj malucha do kina, teatru, koncerty. Im częściej dziecko ma kontakty z różnymi osobami, w różnych sytuacjach, tym łatwiej potem nawiązuje nowe znajomości.
9. Pamiętaj, żeby nie wymagać od dziecka za dużo, nie stawiaj mu zadań odpowiednich dla dorosłego, zachęcaj do kontaktów rówieśniczych.
10. Baw się z dzieckiem wykorzystując m.in.:

• • gry planszowe;
  • techniki plastyczne (np. wycinanki, wydzieranki, farby, kredki);
  • rebusy, labirynty odpowiednie do wieku;
  • czytanie książek, ich opowiadanie;
  • śpiew, muzykę taniec dla zwiększenia relaksacji;
  • zabawy ruchowe;
  • odgrywanie scenek z bajek, filmów;
  • zabawy w teatr np. z kukiełkami, pacynkami.

11. Ucz dziecko tolerancji dla własnych błędów i tego, że nikt nie jest doskonały.
12. Szacunek i wyrozumiałość – wspieraj dziecko. Zrób wszystko, by uwierzyło, że jest wspaniałą, wartościową osobą i nie wątpiło w swoje możliwości.
13. Zachęcaj do zmian małymi kroczkami. Duże kroki mogą bardzo zniechęcić nieśmiałych.
    Najpewniejszym sposobem pokonania nieśmiałości u dzieci jest pozwolenie im na robienie tak małych kroczków, by częściej doświadczały sukcesu niż porażki, a jest to najbardziej prawdopodobne w zadaniach, w których są dobre.
14. Warto skorzystać z tzw. bajek terapeutycznych, które uczą radzić sobie z określonymi problemami, w tym z nieśmiałością. Pomocna będzie „Bajka o szarym słowiku” Pawła Księżyka, którą napisał specjalnie z myślą o nieśmiałych dzieciach. Zwróć się po profesjonalną pomoc, gdy uznasz, że jest to konieczne.
15. Zachęcaj do rozwijania zainteresowań (np. sport, taniec, śpiew).      

Wspieranie dziecka w radzeniu sobie z nieśmiałością oznacza bycie dla niego przyjacielem, który mocno trzyma za rękę, daje znak „jestem z tobą, nie jesteś sam”. Rozmawiaj, słuchaj, wspieraj i kochaj nieśmiałe dziecko za to, kim ono jest, a nie za to, jak śmiałym chcesz, aby się stało !

Anna Wdowczyk, pedagog